De rol van grootouders in de opvang van jonge kinderen

Ik vond het een geruststelling toen mijn moeder zei: ‘Ik wil wel een dag per week op je kleine passen’. We hadden al een plekje in de crèche, maar het voelde goed dat hij ook bij oma terechtkon.” – Emma, mama van twee.

Het vinden van kinderopvang voor jonge kinderen is vandaag vaak een puzzel. Ouders werken meestal allebei, en de plaatsen in de formele opvang zijn beperkt. Veel gezinnen kiezen daarom, al dan niet noodgedwongen voor een combinatie van formele opvang en de warme zorg van grootouders. En dat werkt vaak goed blijkt uit een grootschalig onderzoek van een groep Gentse masterproefstudenten pedagogische wetenschappen.

Zij verzamelden in 2025 bijna 1000 vragenlijsten van zowel ouders als grootouders en interviewden samen nog eens een vijftig (groot)ouders. In hun onderzoek vertellen veel ouders dat ze rust ervaren doordat hun kind een deel van de week bij een grootouder kan opgevangen worden. “Het scheelt in kosten én ik weet dat mijn dochter een dagje extra verwend wordt bij oma,” zegt Dieter, papa van een peuter.

Tegelijk waarderen ouders de formele opvang: daar leert een kind samen spelen, omgaan met leeftijdsgenootjes en went het aan de structuur van school. De combinatie van beide voelt vaak als het beste van twee werelden voor heel wat ouders.

Grootouders geven dan weer vaak aan dat ze het fijn vinden om zo betrokken te zijn. “Ik zie ze opgroeien van heel dichtbij. Dat had ik vroeger niet met mijn eigen opa en oma, dus dit voelt bijzonder,” vertelt Kristien, oma van drie kleinkinderen.

Uit het onderzoek blijkt dat zelfs meer dan 90% van de bevraagde grootouders hun opvangrol ziet als iets positiefs, gedreven door affectieve motieven: het opbouwen van een band, plezier in de zorg en het gevoel echt iets te betekenen voor hun (klein)kinderen. Financiële of praktische redenen spelen mee, maar zijn minder sterk vertegenwoordigd.

Ze ervaren de opvang van hun kleinkinderen dan ook niet als een verplichting, maar als een kans om quality time te hebben met hun kleinkinderen. Soms passen grootouders zelfs hun eigen agenda aan om te kunnen helpen. “Ik werk nog halftijds, maar mijn vrije dag is sindsdien vaste oppasdag,” zegt Luc, opa van een peuter en een baby.

Het samen opvoeden van kinderen zorgt soms ook voor spanningen: ouders en grootouders verschillen wel eens van mening over voeding, schermtijd of bedtijden. Ouders willen bijvoorbeeld minder snoep of minder schermtijd dan bij de grootouders toegelaten is. Zij ervaren die verschillen vaker als storend dan grootouders zelf.

Wat volgens de betrokken ouders en grootouders helpt, is open praten en luisteren naar elkaar. Veel ouders zeggen dat ze de betrokkenheid van grootouders enorm waarderen en dat verschillen in aanpak vaak bijgelegd worden met duidelijke afspraken.

Het onderzoek bevestigt wat veel gezinnen zelf al ervaren: gedeelde zorg wordt als positief ervaren door ouders én grootouders, en is ook nodig, mede door de vele tekorten in de formele kinderopvang. Ouders waarderen de extra steun, kinderen krijgen zowel structuur als geborgenheid, en grootouders vinden voldoening in hun actieve rol als mede-opvoeder van hun kleinkinderen.