Kinderopvang speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van jonge kinderen en de ondersteuning van gezinnen. Het is een plek waar kinderen niet alleen worden verzorgd, maar ook sociale, emotionele en cognitieve vaardigheden ontwikkelen. De kinderopvang vervult dan ook een economische, pedagogische en sociale functie.
Toch zijn er veel uitdagingen in de sector: van het garanderen van kwaliteit en inclusiviteit tot het omgaan met personeelstekorten en toegankelijkheid voor kwetsbare gezinnen. Om deze uitdagingen in beeld te brengen, de impact ervan in kaart te brengen en oplossingen aan te bieden, komt academisch onderzoek in beeld. Waarom is dit zo belangrijk voor de kinderopvang? En hoe maakt de Leerstoel Kinderopvang aan de UGent hier mee het verschil?
Kwaliteitsvolle kinderopvang
Kinderopvang is niet enkel een praktische oplossing voor ouders die werken of een opleiding volgen. Kwaliteitsvolle kinderopvang biedt kinderen een veilige en stimulerende omgeving waar zij zich kunnen ontwikkelen en waar ze – vaak voor het eerst – met anderen in contact komen. Kinderen ontdekken er de wereld en worden er deel van.
Maar wat bedoelen we eigenlijk met “kwaliteitsvolle kinderopvang”? En hoe goed scoort Vlaanderen op dat vlak? Bij kwaliteitsvolle kinderopvang draait het in belangrijke mate om proceskwaliteit. Dit betekent de betekenisvolle interacties tussen kinderbegeleiders en kinderen. Die zorgen onder meer voor:
Een gevoel van veiligheid, betrokkenheid en geborgenheid.
Een positieve sfeer waarin kinderen zich goed voelen.
Stimulering van taal, spel en nieuwsgierigheid.
Deze interacties zijn essentieel, omdat ze een directe impact hebben op hoe een kind zich voelt, ontwikkelt en hoe het exploreert. Stel je daarbij een kinderbegeleider voor die actief inspeelt op de interesses van een kind, zoals door mee te gaan in het fantasiespel van het kind of door in talige interacties te gaan tijdens een verluiermoment.
De pedagogische kwaliteit in Vlaanderen is gemiddeld goed, maar wordt ook beïnvloed door structurele kwaliteitskenmerken. Dit zijn factoren die structureel van aard zijn en mee bepalen hoe goed kinderbegeleiders hun werk kunnen doen. Denk aan het aantal kinderen per kinderbegeleider, de grootte van de groep, pedagogische coaching en opleiding en kwalificaties van kinderbegeleiders.
Op dit vlak is er in Vlaanderen best nog werk aan de winkel:
Vlaanderen kent een hoge begeleider-kindratio met in de groepsopvang 7 tot 8 kinderen per kinderbegeleider, afhankelijk van de leeftijd van de kinderen.
De opleidingsvereisten die van kinderbegeleiders worden verwacht, zijn in vergelijking met veel andere Europese landen vrij laag.
Pedagogische coaching wordt in Vlaanderen nog maar recent ingezet, terwijl het in andere landen al langer een vaste waarde is.
"Deze structurele beperkingen maken het voor kinderbegeleiders moeilijker om proceskwaliteit te bieden. De Leerstoel Kinderopvang gaat hiermee aan de slag door de relatie tussen deze structurele factoren en proceskwaliteit onderzoeksmatig beter in beeld te brengen én zelfs te beïnvloeden."
De Leerstoel Kinderopvang
Zo gaat de Leerstoel na wat de betekenis is van het verlagen van het aantal kinderen per kinderbegeleider én van het verhogen van pedagogische coaching op de pedagogische kwaliteit, het welbevinden en de betrokkenheid van kinderen, maar ook op het welbevinden van kinderbegeleiders.
De Leerstoel doet dit aan de hand van fundamentaal onderzoek dat vier jaar duurt. Het onderzoek – en dat maakt het uniek – was enkel mogelijk dankzij de stichtende partners van de Leerstoel Kinderopvang: Helan, i-mens, Gent, Leuven, Opgroeien, Deliva en de UGent. Op die manier laat de Leerstoel Kinderopvang zien hoe een nauwe samenwerking tussen wetenschap en praktijk een verschil kan maken.
Door een combinatie van wetenschappelijk onderzoek, beleidsadvies en samenwerking met kinderopvangorganisaties poogt de leerstoel een directe impact te hebben op zowel de praktijk als het beleid. Zo worden inzichten vanuit onderzoek vertaald naar concrete verbeteringen in de sector.
"De kinderopvangsector staat voor veel uitdagingen, maar ook voor grote kansen. Deze uitdagingen en kansen zijn een gedeelde verantwoordelijkheid van onderzoekers, beleidsmakers en professionals en en buiten de sector, want opvoeden, dat doen we samen."
Benieuwd naar meer onderzoek en inzichten over kinderopvang? Neem een kijkje op onze onderzoekspagina en volg onze publicaties en social media! Deel je eigen ervaringen of ideeën zeker in de reacties.
Comments